|
Orta Karadeniz'de Bir Halk Kahramanı Hekimoğlu
Orta Karadeniz Bölgesi nde adına türkü yakılan kahramanlardan birisidir Hekimoğlu. Asıl adı Hekimoğlu İbrahim dir.Ordu/Fatsa;nın Yassıtaş köyündendir.
Yassıtaş köyü, yerli halkın yaşadığı bir Türk köyü idi. Bu ünlü eşkıya hakkında bir kitap yazmış olan Başbakanlık Arşivleri eski Genel Müdürü rahmetli Murat Sertoğlunun halk ağzından derlediği ve doğruluğu genel kabul gören bilgilerine göre Hekimoğlu İbrahim, Fatsada 1900lü yıllarda 1293 (1876) harbi muhacirlerinden Gürcü Sefer Ağa nın değirmeninde çalışmaktadır.
Sefer Ağa nın Fadime adında güzel ve narin bir kızı vardır. Bir gün Hekimoğlu ile Fadime konuşurken Fadime nin nişanlısı olarak bilinen Gürcü beyi Seyyid Ağa nın yeğeni Yusuf onları görür ve bu konuşmaya başka bir mana vererek Hekimoğlu nu Seyyid Ağa ya ihbar eder.
Bu konuyu görüşmek için Seyyid Ağa nın evine çağrılan Hekimoğlu, burada kendisini vurmak için silahına davranan Yusuf u daha atik davranarak öldürür.
Yeğeni öldürülen Seyyid Ağa nın ve muhacirlerin kendisinden intikam alacağını bilen Hekimoğlu soluğu dağda alır. Dağa çıktıktan sonra kendisine yeğenleri Büyük ve Küçük Mehmet ile çocukluk arkadaşı Gedik Halil katılır.
Bir süre sonra Gürcü Seyyid Ağa ile Hekimoğlu nun kan davası etnik bir kavgaya dönüşmüştür. Ünye ahalisinden müderris Yusuf ve on beş imzalı 2 Kanûn-ı evvel 1324 (15 Aralık 1908) tarihli, Dahiliye Nezâreti ne (İçişleri Bakanlığı) çekilen telgrafnamede Hekimoğlu nun şekaveti yüzünden Gürcüler le Türkler arasında meydana gelebilecek bir kanlı çarpışma tehlikesinden bahsedilmekteydi. 3 Böylece Hekimoğlu, Gürcü muhacirlerin hasmı durumuna geldi, Gürcüler e karşı Türkleri kollayan ve koruyan bir kişi olarak tanındı.
Hekimoğlu, kendisini ele geçirmeye çalışan muhacirlerden Tahmasoğlu Hulûsi Ağa yı da bir çatışma sırasında adeta kendisiyle bütünleşen aynalı martiniyle tek kurşunla vurarak öldürünce daha da ünlendi.
Seyyid Ağa nın yeğenini öldüren Hekimoğlu nun muhacirlerin baskısıyla jandarma ve gönüllüler tarafından takibine çıkıldı ve tenkiline çalışıldı. Ancak, Hekimoğlu kendisini ele geçirmeye çalışan kuvvetleri epeyce meşgul ederek kendisini yakalatmamayı uzun süre başardı. Yine genel kabul gören görüşlere göre bunun da sebebi Hekimoğlu nun ırza, namusa çok düşkün, ahlaklı bir kimse olması, bir de kendisine yardım eden ve barınma imkanı veren Türk köylerinin bulunmasıydı.
Devletten af talebinde bulunan Hekimoğlu na ;mezkûr kanûnun oraca tatbîkini icâb edecek ihtiyâc-ı hakîkî mevcûd olmadığı gerekçesiyle af talebi kabul görmedi.
Hekimoğlu İbrahim in af talebinin Sivas Vilayeti idarecilerinin gündeminden hiç düşmediği anlaşılmaktadır. Bu husustaki yazışmalar neticesinde nihayet, Hekimoğlu nun affıyla ilgili olarak beklenen Şûrâ-yi Devlet kararı sû-i sirâyeti mûceb gerekçesiyle ikinci kere de kabul edilmemişti.
İlk kez Ayhan YÜKSEL in yayınladığı belgeye göre; Canik mutasarrıfı Necmî Bey imzasıyla Dâhiliye Nezâreti ne çekilen 14 Nisan 1329 (27Nisan 1913) tarihli telgrafa göre, Hekimoğlu 13 Nisan 1329 (26 Nisan 1913) gecesi sekiz saat süren bir çarpışma sonunda kendi köyü olan Yassıtaş ta vurularak öldürülmüştür.
Üç ayı aşkın bir zamandan beri müfrezeye kılavuzluk ederek Hekimoğlu nun ele geçirilmesinde hizmetleri görülenler ise Fatsanın Sâca köyünden Keşişoğulları ndan Todor ve Yorika isimli iki şahıstır. Canik mutasarrıflığı, Fatsa kaymakamlığının teklifi üzerine Hekimoğlu nu ölü ele geçiren Şâkir Onbaşı ve dokuz nefer ile kılavuzluk yapan Todor ve Yorika nın münasip bir miktar para ile taltifini Dâhiliye Nezâretinden talep etmiştir.
Uzun yıllar Fatsa, ordu, Tokat, Niksar, Samsun dağlarında hüküm süren, halk arasında mertliği, yiğitliği ve yardımseverliğiyle şöhret yapan, yöre halkı ahâlî-yi kadîme tarafından sevilen Hekimoğlu nun vurularak öldürülmesi üzerine bir türkü yakılmış ve yakılan türkü dilden dile söylenerek bugüne kadar gelmiş ve radyo repertuarına da girmiştir
Hekimoğlu Türküsünden
Hekimoğlu dediğin bir küçük uşak
Bir o yandan bir bu yana sırmalı fişek
Hekimoğlu dediğin bir cahil uşak
Elinde martini belinde fişek
Hekimoğlu nun anası okarlı karı
Eridi kalmadı dağların karı
Hekimoğlu derler benim aslıma
Aynalı martin yaptırdım kendi nefsime
Bohçaarmut dibinde kaymak yedin mi
Hulûsi yi vuran Hekimoğlu odur dedin mi
Bohçaarmut dağını duman bürüdü
Hulûsi Ağa nın kanları çayıra yürüdü
Fatsa nın yoluna ordu da kuruldu
Hekimoğlu İbrahim o da vuruldu
Gelme Hulûsi gelme vururum seni
Al kanlar içinde koyarım seni
Hekimoğlu İbrahim taştan bakıyor
Elindeki martini canlar yakıyor
Evlerinin önü arpa sergisi
Hekimoğlu İbrahim ayva sarısı
Konaklar yaptırdım mermer direkli
Hekimoğlu İbrahim aslan yürekli
Aynalı martinimiz Gürcü seçmesin
Muhacir milleti burdan geçmesin
Alçaktan götürün benim isalımı
Görmeyenler görsün de benim halımı
Aman da Hekimoğlu alınan oldu
Hekimoğlu nu vuranlar da Allah ;tan buldu
Kaynaklar:
1-Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgelerine dayanarak en geniş araştırma Ayhan YÜKSEL tarafından yapılmış olup, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 3 (İstanbul 2000), s. 103-114.) de yayınlanmıştır.
2-Hekimoğlu’nun hayatıyla ilgili kısa bilgiler Murat Sertoğlu’nun Kahramanlar Kahramanı Hekimoğlu (İstanbul 1983) kitabından özetlenmiştir; Ayrıca bkz;Mehmet Bayrak ,Eşkıyalık ve Eşkıya Türküleri, Ankara 1985, s. 173-175).
3-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezâreti-İdare (DH. İD), nr. 124-3/13, lef: 2. Telgrafta imzası bulunan diğer şahıslar şunlardı: Çavuldur Kadı-zâde Hakkı, Karaman Ağa-zâde Rahmi, Mahir Efendi-zâde Halid, Feyzullah Efendi-zâde Rüşdi, Gazi-zâde Şükrü, Hazinedâr-zâde Âsaf, Kadı-zâde Sırrı, Celâl Efendi-zâde Haşim, Müfti-zâde Remzi, Sogomoparyan, Kaklidisi, Lefteryaris, Ohosinoryan, Hacı Hasan-zâde İbrahim, Uzun Hacı-zâde Osman. ), nr. 124-3/13, lef: 2. Telgrafta imzası bulunan diğer şahıslar şunlardı: Çavuldur Kadı-zâde Hakkı, Karaman Ağa-zâde Rahmi, Mahir Efendi-zâde Halid, Feyzullah Efendi-zâde Rüşdi, Gazi-zâde Şükrü, Hazinedâr-zâde Âsaf, Kadı-zâde Sırrı, Celâl Efendi-zâde Haşim, Müfti-zâde Remzi, Sogomoparyan, Kaklidisi, Lefteryaris, Ohosinoryan, Hacı Hasan-zâde İbrahim, Uzun Hacı-zâde Osman.
4-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezâreti-Mütenevvia (DH. MTV), nr. 55/48, lef. 4.
5-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezâreti (DH. MUİ), nr. 17-4/3, lef. 1.
6-BOA, DH. MUİ, nr. 36-2/29, lef. 12.
7-Metinde Sâca olarak geçen bu köy bugün de varolan Sayaca köyü olmalıdır (BOA, DH. MTV, nr. 55/48, lef. 5).
8-BOA, DH. MTV, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.
8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5. 8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.nr. 55/48, lef. 5).8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.nr. 55/48, lef. 5). 8-BOA, , nr. 55/48, lef. 1, 3, 4, 5.nr. 55/48, lef. 5).
9-Ümit Tokcan’ın Kadir İnanır’dan derlediği Hekimoğlu türküsünü, Tuncer İnan notaya almıştır (TRT Repertuar no. 110).
kaynak:www.kenthaber.com
|
